‘Je moet naast de mens gaan staan’

Gepubliceerd op
“Goed boeren met bomen”, zo noemt Dyon Temming het. Niet als slogan, maar als aanpak waarin boeren, bewoners en beleidsmakers samen bouwen aan toekomstgerichte cultuurlandschappen. Zijn werk begon met agroforestry: het ontwerpen en implementeren van innoverende bedrijfssystemen in de landbouw. Hij werkt vanuit een bredere gebiedsgerichte werkwijze, met vertrouwen als fundament. We spraken Dyon over zijn drijfveren, aanpak en wens om vanuit het gebied met elkaar te blijven bouwen – ondanks systeemdruk en institutionele silo’s.
  • Thema:
  • Provincie:

Dyon Temming over vertrouwen, bomen en de kracht van samen optrekken in het gebied.

“Ik kom uit een boerenfamilie en ben opgegroeid tussen de dieren, slootjes en bomen. Maar pas na jaren reizen, van Australië tot Alaska, besefte ik wat ik in Nederland miste: natuurlijke processen die voelbaar zijn, het gevoel dat je als mens te gast bent in het landschap. Terug in Nederland zag ik dat het boerenbedrijf onder druk stond – economisch, ecologisch én sociaal. Dat raakte me. Daar wilde ik iets in betekenen.”

“Ik begon met het opzetten van een agroforestry-netwerk in Gelderland. Niet door iets op te leggen, maar door naast boeren te gaan staan. We voeren het gesprek aan de keukentafel: wie ben je, wat vind je belangrijk, waar wil je naartoe en wat heb je nodig? Vanuit daar bouwen we aan plannen met bomen – zoals voederhagen - die bijdragen aan biodiversiteit, schaduw voor vee, opbrengst of teeltvoordelen.”

,
'Een boom is nooit het doel, maar een middel dat verschillende doelen tegelijk kan dienen.'

Wat begon met een paar boeren, groeide uit tot een netwerk. Inmiddels zijn er meer dan 60 plannen gemaakt en is 250 hectare aangeplant. “En het mooiste is: het begint te klonteren. Boeren zien elkaar aan de slag gaan en raken zelf enthousiast. Dat werkt aanstekelijk.”

“Het landschap is niet van één partij. Daarom zijn we in de Achterhoek begonnen met het samenbrengen van zogenoemde ‘streekholders’ – mensen die wonen en werken in het gebied. Van boer tot wethouder, van woningcorporatie tot ondernemer. Tijdens wandelingen en sessies gingen we het gesprek aan over identiteit, bodem, geschiedenis en toekomst. Eerst leer je elkaar kennen. Dan het gebied. Daarna ontstaat vanzelf het vertrouwen.”

Dat leidde tot gedeelde intenties én concrete ideeën. Er ontstonden vier themagroepen, bijvoorbeeld rond flexibele erven, voedselproductie en zorglandbouw. Dyon: “Die ideeën komen uit het gebied zelf. Onze rol is om het proces te begeleiden, niet sturen.”

“Onze aanpak is succesvol, maar laat zich niet altijd eenvoudig vangen in beleid of financiering. We krijgen veel waardering, ook vanuit provincies en het Rijk, maar het systeem vraagt vaak om afgebakende resultaten. Terwijl de echte waarde in het geheel zit. Want boeren werken aan stikstofreductie, biodiversiteit en verdienvermogen – zonder dat ze het zo benoemen. Omdat ze bezig zijn met wat wérkt.”

De oproep van Dyon: geef ruimte aan experimenten, ondersteun ambtenaren die in hun vrije tijd meedenken en ontwikkel toolboxen die passen bij het gebied, in plaats van bij een Programma.

,
'Iedereen wil bijdragen, maar het systeem zit soms in de weg. Toch zie ik veel beweging. Als we maar blijven werken aan vertrouwen.'

“Alles draait om eigenaarschap. Niet vertellen wat een ander moet doen, maar ruimte geven om zélf in beweging te komen. Dan gaan mensen vooruit, stap voor stap. Het landschap is de spiegel van de keuzes die we 30 jaar geleden maakten. Wat willen we dat mensen over 30 jaar zien?”

“Ik geef het stokje door aan Hermen Vreugdenhil, regiocoördinator van Collectief Rivierenland en domeinleider landbouw bij Collectief Natuurinclusief. Hij staat ook naast de boer, werkt met een eigen toolbox en zoekt voortdurend naar vernieuwing vanuit de praktijk. Zijn verhaal verdient het om gedeeld te worden.”