Gerard Agterberg: Grond, waarden en de moed om vragen te stellen
Gepubliceerd opIn zijn werk bij IPO coördineert Gerard Agterberg vraagstukken rondom grondbeleid. Hij is een bruggenbouwer: iemand die landelijke kaders vertaalt naar provinciale uitvoering, maar ook iemand die de moed heeft om tegengas te geven als de balans zoek dreigt te raken. “Met goede argumenten kun je altijd iets op de agenda krijgen,” zegt hij.
Zijn kracht zit in het openen van het gesprek. Niet alleen binnen organisaties, maar ook met boeren, bestuurders en burgers. “Ik nodig mensen uit om even niet alleen als vertegenwoordiger van een organisatie te spreken, maar als mens. Wat vind jij belangrijk? Wat mag er nog gezegd worden? Daar begint vernieuwing.”
De spanning rond grondprijzen
Nederland heeft de hoogste grondprijzen van Europa. Boeren die willen extensiveren, of jonge agrariërs die een bedrijf willen starten, lopen vast. Grond is verworden tot een beleggingsobject, terwijl het in de landbouw in de eerste plaats een productiemiddel zou moeten zijn.
“Het vreemde is,” legt Gerard uit, “dat we Onteigening voor wegenbouw of defensie normaal vinden, maar voor natuur heel ingewikkeld. Dat zegt veel over welke waarden we belangrijk vinden. Waarom is natuur dan minder waard?”
In de themasessie ‘Waarde van grond’ op 30 oktober wil hij die vragen scherp stellen. Niet om te polariseren, maar om samen te onderzoeken hoe het anders kan. “We moeten verder kijken dan de waan van de dag. Wat hebben toekomstige generaties nodig? Hoe zorgen we dat dieren waardig kunnen leven? Hoe houden we ons water en onze bodem schoon? Als we dat soort vragen durven stellen, ontstaat er ruimte om keuzes te maken die toekomstbestendig zijn.”
Een dialoog in de tussenruimte
De sessie begint met een korte inleiding over het grondbeleid. Vervolgens wordt er ingezoomd op een specifiek vraagstuk, zoals hoge grondprijzen, landinrichting of veranderend grondgebruik. Daarna gaan de deelnemers met elkaar in dialoog om te onderzoeken welke morele vragen daarbij spelen en welke handelingsopties er zijn. Gerard gebruikt daarbij zijn dubbele lens: die van de grondbeleidsdeskundige, die feiten aandraagt, en die van de filosoof, die onderliggende waarden zichtbaar maakt.
“Het mooie is dat er altijd blinde vlekken zijn,” zegt hij. “Juist door die samen te benoemen, kun je elkaar verder helpen. Het gaat niet alleen om beleid of geldstromen, maar om de vraag: wat vinden wij als samenleving echt belangrijk?”
Veerkracht én durf nodig
De landbouw staat onder druk door ruimteclaims: door woningbouw, infrastructuur, klimaat, natuur en door milieudruk die het veroorzaakt. Toch vinden gebieden telkens weer nieuwe vormen. Gerard ziet het als een gezamenlijke zoektocht. “Er is altijd ruimte voor vernieuwing. Maar daar is veerkracht én durf voor nodig. Durf om tegengas te geven, om waarden te benoemen, en om samen te zoeken naar andere handelingsperspectieven.”
De sessie van 30 oktober is daarom geen bijeenkomst vol cijfers, maar een uitnodiging tot reflectie. Om samen verder te komen in de tussenruimte – daar waar beleid, boeren en samenleving elkaar ontmoeten. Sluit je aan?